(దక్ష ప్రజాపతి కుమార్తె శ్రీ శివ దేవుని రాణి సతీదేవి. తండ్రియగు దక్ష ప్రజాపతి శివుని ఆహ్వానించక శివ రహితమైన యఙ్ఞము తలపెట్టి కుమార్తె సతిని అల్లుడు శివుని ఆహ్వానించలేదు. తన చెల్లెళ్ళు ఆ యఙ్ఞమునకు వెళ్ళుచుండగా జూచిన సతి, భర్తను బ్రతిమాలి శివుడు వద్దన్ననూ వినక స్వామీ అనుఙ్ఞ ఇవ్వండి అని బ్రతిమాలి ఆ యజ్ఞమునకు వెళ్ళింది. అక్కడ తండ్రి దక్షుడు శివనిందచేసి ఆమెను అవమానించాడు. భగవంతుడైన శివుని అవమానమును భరించలేక సతీదేవి సతీత్వమును చెందు ఘట్టము.)
1. దక్షాయనుచును ఏకవచనమున - సంబోధించెను తండ్రిని శివసతి |
దాక్షాయణియె మొట్టమొదటిగా - స్వామి దూషణము నోర్వగలేకయె ||
2. ఓరీ! దక్షా ! నోరుమూయుమిక - నా తండ్రిగాన బ్రతికి పోతివిట |
వేరొకరైతే నా శాపాగ్నికి - భస్మమయ్యెదరు శివదూషణకై ||
3. నీకు పుత్రికగ జన్మించుటయే - నేను చేసినది మహాపాపమే |
తత్ఫలమిప్పుడు శివదూషణమును - వినవలసెను నేనేల బ్రతుక? ||
4. స్వామి దూషణము నాకర్ణించియు - బ్రతికి యుంటినే పాపిష్ఠిదాన |
కావున పాపికి నీకు పుట్టితిని - మరణించుటయే ప్రాయశ్చిత్తము ||
5. శివుడన నెవరని తలచుచుంటివో - మూఢాగ్రేసర రాజాధిరాజ ! |
శివుడే దత్తుడు పరమబ్రహ్మము - త్రిమూర్తులాయన వేషములేగద ||
6. జగదుత్పత్తిని జగత్పాలనను - జగదంతమునే చేసెడి వాడే |
పరమేష్ఠియనగ పురుషోత్తముడన - పరమేశ్వరుడన నతడే దత్తుడు ||
7. ఓరీ దక్షా ! ఙ్ఞానాంధుండవు - నీ కేమి తెలియు శివమహాత్మ్యము |
కరుణరూపుడా పరమేశ్వరుడే - కావున తిట్టియు బ్రతికి యున్నావు ||
8. శివదూషణమే మహాపాపము - దానిని మించిన పాపము లేదట |
దానికి ప్రాయశ్చిత్తము లేదుర - సర్వ పాపహరమగు శివనామము ||
9. అర్ధము తెలుయునే ? సర్వమంగళుడు - అని శివశబ్దము తాత్పర్యంబని |
శివరహితంబగు కర్మయేదైన - అమంగళంబగు నశుభము తుచ్ఛము ||
10. శ్మశానవాసిని శివునర్చించిన - శ్మశానగమనము తప్పును దక్షా! |
అపమృత్యుహరము మృత్యుంజయుడని - తలచుటయని మునిగణములు చెప్పవె||
11. దిగంబరుండే కృత్తివాసుడే - పట్టు వస్త్రముల దాల్చనివాడే |
కానీతత్పద నతుడు ప్రతిదినము - స్వర్గసంపదల రక్షకునింద్రుడు ||
12. శివపద ధూళిని శిరమునఁదాల్చును - ప్రతి సూర్యోదయమందున సురపతి |
ఆరోజు వరకు అతడికి స్వర్గము - సురక్షితంబగు దక్షా! వినరా ! ||
13. సర్వసంపదల నతడే యిచ్చును - సృష్టి యంతయును అతడి సొత్తే |
బిడ్డలు దీనిని భోగించచూచి - సంతుష్టుండగు ఆ మహేశ్వరుడు ||
14. ఓ పిచ్చి వెధవ ! దరిద్రుడనగా - అమంగళుండన నోరెట్ల వచ్చె |
నేత్ర పద్మమును అతడికర్పించి - సర్వ లోకపతి పదవిఁ బొందె హరి ||
15. శిశుపాలుతిట్లు విని గోపాలుడు - సభలో వక్కల లెక్కించినట్లు |
నీ దూషణములు లెక్కపెట్టబడు - మహాకాలుడగు పరమేశునిచే ||
16. బ్రహ్మయు హరియును యత్నింపలేదె ? కనుగొననీశ్వరు మొదలును తుదినట |
హంసవరాహము రూపము లెత్తియు - చేతగాక శివ శరణముఁ జొచ్చిరి ||
17. వారికె తెలియనసాధ్యుడు శివుడు - నీకేమి తెలియు వాగబోకురా |
హరివిధులముందు నీవొక చీమవు - ఆతత్త్వ మెరుగ నీతరమగునే ! ||
18. నీ బోడి యఙ్ఞమెంతర దక్షా ! - యఙ్ఞపురుషుడగు నారాయణుడే |
మేరు శైలమున ప్రతి దినమాయనను - పూజించె కమల సహస్రార్చనల ||
19. నారాయణునే పరీక్షఁ జేసెను - మాయజేసెనొక కమలము నొకపరి |
నేత్ర కమలమును పెరికి అర్పించె - ప్రసన్నుడై శివుడెదురుగ నిలచెను ||
20. కౌగలించె శివుడబ్జలోచనుని - మోహిని భావము నందుచు హరియును |
పతిగా తలచెను పరమేశ్వరునే - పురుషోత్తముడే స్త్రీ భావమందె ||
21. నాటినుండియును సర్వ జగత్పతి - పదవిని మురారి కిచ్చెను భార్యకు |
మోహినిరూపము దాల్చి భార్యగా - పురుషోత్తముడే మారెను దక్షా! ||
22. నీవొక పురుషుడ వైతివీనాడు - పురుషోత్తమునకు పురుషుడగువాని |
అల్పుడిగఁ దలచి నాడవు మూర్ఖా ! - నీ అజ్ఞానపు జలధి అపారము ||
23. శివ నామమును ఉచ్చరింపగనె - శాంతించుమనము పవిత్రతఁ గలుగు |
ఒక్కసారి శివ నామము పలుకుచు - అనుభవమందుము మూర్ఖత్వమేల ? ||
24. మహాప్రళయమున సర్వ జగత్తును - భస్మముఁ జేయును కాలాంతకుడై |
సర్వమీశ్వరుని వశముననుండును - విభూతికర్ధము ఇదె భస్మమునకు ||
25. తాండవగళితము భస్మమును సురలు - సంగ్రహించి తిలకంబు ధరింతురు |
శివతనువునుండి రాలినదానిని - చూచి దరిఁజేర భీతుడగు యముడు ||
26. హాలహలమట జగములదహింప - మగవాడెవడు ముందుకు వచ్చెను ? |
పురుషుడొక్కడే పరమేశ్వరుడే - దానిని మింగెను నీలకంఠుడై ||
27. భస్మమైతిరే నీకు తెలియదా - అట్టహాసమున త్రిపురాసురులే |
శరభావతారమెత్తి రుద్రుడే - నరసింహుని శాంతింప చేసెనే ||
28. ఆదిదేవుడా ! దేవ దేవుడా ! మహాదేవుడా ! నా ప్రాణనాధ ! |
నా ప్రాణ దీపమారిపోనిమ్ము - నీ నిందవిన్న బ్రతుకు నాకేల ? ||
29. నా ప్రాణనాధ ! నీ చరణమందు - నా ప్రాణ దీప మారిపోవగా |
నాకాభాగ్యము లేదాయెనాధ ! - వీడి కడుపునకు పుట్టినందులకు ||
30. నీ ప్రేమలోన జీవించియున్న - నిజమైన భక్తురాలనైనచో |
నా పాదాంగుళి నిదిగోరుద్దితి - భూమిపై అగ్ని పుట్టిననుగాల్చు ||
31. అపుడు యోగాగ్ని పుట్టెను దహించె - సతీదేవినే హాహారవములు |
మిన్నుముట్టెనే మునిసుర కృతములు - ఎంత భక్తియని అచ్చెరువొందిరి ||
32. స్వామి దూషణము విన్నమాత్రమున - ప్రాణత్యాగము చేసిన సతినే |
మూడుచూపులును ఏకముకాగా - చూచెవిస్మితుడు పరమేశ్వరుడును ||
33. మూడు నేత్రముల బాష్పధారలే - త్రిమార్గగంగా వాహినిఁ బోలుచు |
కురియగ పల్కెను స్వామి 'ఓ ప్రియా-నీ ప్రేమ నెరుగ నాకునసాధ్యము' ||
34. భగవద్దూషణ శ్రవణమాత్రమున - ప్రాణము విడచిన సతీమాతరో |
సాష్టాంగమిదియె ప్రణతులు తల్లీ ! - మాకిమ్ము నీదు భక్తి లేశమును ||