സ്വാമി ശ്രീമതി ഛന്ദയുടെ ചോദ്യങ്ങൾക്ക് ഉത്തരം നൽകുന്നു

[Translated by devotees of Swami]

ഹേ, പ്രബുദ്ധരും സമർപ്പിതരുമായ ദൈവദാസരേ

[ശ്രീമതി. ഛന്ദ ചോദിച്ചു:-]

1. ദൈവത്തിൻ്റെ സൃഷ്ടിയുടെ പ്രാഥമിക ലക്ഷ്യം എന്താണ്?

[ശ്രീമതി. ഛന്ദ ചോദിച്ചു: പാദനമസ്കാരം എൻ്റെ കർത്താവേ! താഴെപ്പറയുന്ന എൻ്റെ അജ്ഞതയിലേക്ക് അങ്ങയുടെ വെളിച്ചം എറിയുക. സ്വാമി, അത് വ്യക്തിഗത ആത്മാക്കളുടെ ഉന്നമനമാണോ അതോ ദൈവത്തിന്റെ സൃഷ്ടിയുടെ പ്രാഥമിക ലക്ഷ്യമായ ലീലകളിലൂടെയുള്ള വിനോദമാണോ? ഉന്നമനപ്രക്രിയയോടൊപ്പം വരുന്ന വിനോദം അവൻ ആസ്വദിക്കുന്നുവെന്നല്ലേ?]

സ്വാമി മറുപടി പറഞ്ഞു:- പ്രാഥമിക ലക്ഷ്യം എന്നാൽ സൃഷ്ടിക്ക് മുമ്പുള്ള ലക്ഷ്യം എന്നാണ്. സൃഷ്ടിക്ക് മുമ്പ്, ആത്മാക്കൾ നിലവിലില്ല, അതിനാൽ അവയുടെ ഉന്നമനത്തിന് പ്രസക്തിയില്ല. ദൈവത്തിനായുള്ള വിനോദമാണ് പ്രാഥമിക ലക്ഷ്യം.

2. ദുഃഖത്തിൻ്റെയും സന്തോഷത്തിൻ്റെയും ആധിക്യത്താൽ ഒരു വ്യക്തി ആശയക്കുഴപ്പത്തിലാകുമ്പോൾ ഉള്ള ഒരു ക്ലൈമാക്സ് മാനസികാവസ്ഥയാണോ പ്രളയമെന്നത്?

[സ്വാമീ, ദുഃഖത്തിൻ്റെയും സന്തോഷത്തിൻ്റെയും ആധിക്യത്താൽ ഒരു വ്യക്തി ആശയക്കുഴപ്പത്തിലാകുകയും എന്താണ് ചെയ്യേണ്ടതെന്ന് മനസ്സിലാകാതിരിക്കുകയും ചെയ്യുന്ന ഒരു മാനസികാവസ്ഥയാണോ പ്രളയമെന്നത്? ദയവായി വിശദീകരിക്കുക.]

സ്വാമി മറുപടി പറഞ്ഞു:- ആത്മാവിൻ്റെ കാര്യത്തിൽ നിങ്ങൾ പറഞ്ഞത് ശരിയായിരിക്കാം, എന്നാൽ ആത്മാവിൻ്റെ കാര്യത്തിൽ, പ്രളയം അല്ലെങ്കിൽ ലോകത്തിൻ്റെ അന്തിമ ലയനം അസാധ്യമാണ്. ദൈവത്തിൻ്റെ കാര്യത്തിൽ മാത്രമേ അത് സാധ്യമാകൂ. ഒരു സിനിമയുടെ കാര്യത്തിലെന്നപോലെ ദൈവം ഒരു ഇടവേള ഉണ്ടാകാൻ ആഗ്രഹിക്കുമ്പോൾ, പ്രളയം സംഭവിക്കുന്നു, ഇത് ലോകത്തിന്റെ സ്ഥൂലാവസ്ഥയിൽ നിന്ന് സൂക്ഷ്മാവസ്ഥയിലേക്കുള്ള പരിവർത്തനമാണ്.

3. ലൌകികബന്ധനങ്ങൾ തിരഞ്ഞെടുക്കുന്നത് ദൈവമല്ല, ആത്മാവാണ് എന്നത് സത്യമാണോ?

[ലൌകിക ബന്ധനങ്ങൾ തിരഞ്ഞെടുക്കുന്നത് ആത്മാവാണ്, ദൈവമല്ല. അത് ശരിക്കും സത്യമാണോ? നമ്മൾ ഈ ബന്ധനങ്ങൾ മാത്രമാണ് തിരഞ്ഞെടുക്കുന്നതെങ്കിൽ, അതിനർത്ഥം അവ നമ്മിലേക്ക് തിരികെ വരുന്നു എന്നാണ് (ഒരുപക്ഷേ മറ്റൊരു ബന്ധനത്തിൽ). അപ്പോൾ എങ്ങനെയാണ് അവ സത്യമല്ലാതാകുന്നത്? അത് ഇതിനകം തന്നെ ഉണ്ടായിരുന്നു, വീണ്ടും വീണ്ടും വരുന്നു, മാത്രമല്ല നമ്മളുടെ ചോയ്സ് കാരണം മാത്രമേ അത് തിരികെ വരൂ. ഇത് അനന്തമായി തുടരുമോ? സ്വാമി, അത് തെറ്റാണെന്ന് എനിക്കറിയാം, പക്ഷേ ശരിയായ യുക്തിയോടെ അത് വിശകലനം ചെയ്യാൻ എനിക്ക് കഴിയില്ല. ദയവായി എന്നെ പ്രബുദ്ധയാക്കുക.]

സ്വാമി മറുപടി പറഞ്ഞു:- ലൌകികബന്ധനങ്ങൾ ആത്മാവും ദൈവവും ആഗ്രഹിക്കുന്നു. ആത്മാവ് ലൗകിക ബന്ധനങ്ങളിൽ ആകൃഷ്ടനാണ്, എന്നാൽ ദൈവം ലൗകിക ബന്ധനങ്ങളിൽ ആകൃഷ്ടനാണെന്ന് തോന്നുമെങ്കിലും യഥാർത്ഥത്തിൽ അവൻ ലൗകിക ബന്ധനങ്ങളിൽ ആകൃഷ്ടനല്ല. ചില ഇടവേളകൾ പ്രത്യക്ഷപ്പെടുന്നുണ്ടെങ്കിലും വിനോദം തുടർച്ചയായി നടക്കുന്നതിനാൽ പൊതുവെ ലൗകിക ബന്ധനങ്ങൾ ദൈവത്തിന് ശാശ്വതമാണ്. ആത്മാവിൻ്റെ കാര്യത്തിലും ലൗകിക ബന്ധനങ്ങൾ പൊതുവെ ശാശ്വതമാണ്. പ്രത്യേക ലൗകിക ബന്ധനങ്ങളുടെ കാര്യത്തിൽ, അവ ശാശ്വതമല്ല, പക്ഷേ, മിഥ്യാബോധം മൂലം ആത്മാവിന് അവയെ ശാശ്വതമായി അനുഭവപ്പെടുന്നു. ബോണ്ടിംഗ് എന്നത് മനസ്സിൻ്റെ സ്വഭാവമാണ്, അത് അവബോധത്തിൻ്റെ ഒരു ഫാക്കൽറ്റിയാണ്. മനസ്സ് മറ്റെന്തെങ്കിലുമോ ബന്ധനം ആഗ്രഹിക്കുന്നു, ഇടവേളകളിൽ വിശ്രമിക്കാൻ ആഗ്രഹിക്കുന്നു. പക്ഷേ, ബന്ധിത (ബോണ്ടഡ്) ഇനം ശാശ്വതമാണെന്ന സദാ മിഥ്യാബോധത്തിലാണ് മനസ്സ്. ദൈവത്തിൻ്റെ കാര്യത്തിൽ, ബന്ധിക്കപ്പെട്ട വസ്തുക്കൾ അയഥാർത്ഥമാണെന്നും അവൻ മാത്രമാണ് പരമമായ യാഥാർത്ഥ്യമെന്നും അവൻ എപ്പോഴും അറിയുന്നു.

4. (a) ഒരു സാധുവും സംന്യാസിയും (b) ഒരു ശിഷ്യനും ഭക്തനും തമ്മിലുള്ള വ്യത്യാസം എന്താണ്?

സ്വാമി മറുപടി പറഞ്ഞു: - ഞാൻ ഒരു വ്യത്യാസവും കാണുന്നില്ല.

5. ദൈവത്തിൽ നിന്ന് വേർപിരിയുമ്പോൾ ഒരാൾ അസ്വസ്ഥനാകുമ്പോൾ, അങ്ങനെ ഊർജ്ജം ചെലവഴിക്കുന്നത് ഉപയോഗപ്രദമാണോ അല്ലയോ?

[ദൈവത്തിൽ നിന്ന് വേർപിരിയുന്നതിന്റെ ദുഃഖത്തിൽ ഒരാൾ അസ്വസ്ഥനാകുമ്പോൾ, ആ പ്രക്ഷോഭത്തിലെ ഊർജ്ജം ചെലവഴിക്കുന്നത് ഉപയോഗപ്രദമാണ്, പക്ഷേ തീർച്ചയായും പാഴാകില്ല. ഈ ചിന്ത ശരിയാകുമോ?]

സ്വാമി മറുപടി പറഞ്ഞു:- ഇത് ശരിയല്ല കാരണം ദുഃഖത്തിൽ ഊർജ്ജം ചെലവഴിക്കുന്നത് എല്ലായ്പ്പോഴും ഊർജ്ജം പാഴാക്കുക മാത്രമാണ് ചെയ്യുന്നത്. ദുഃഖം ഫലപ്രദവും ഉപയോഗപ്രദവുമായ ഒരു ഫലവും നൽകാൻ പോകുന്നില്ല. വേർപിരിയലിൽ, ഭക്തൻ ആത്മീയ ജ്ഞാനവും ഭക്തിയും പ്രചരിപ്പിക്കുന്നതിൽ സമയം ചെലവഴിക്കണം, അത് ആത്മാക്കൾക്ക് വളരെ ഉപയോഗപ്രദമാണ്, അതിലൂടെ ദൈവം വളരെയധികം സന്തോഷിക്കും. അഭിപ്രായവ്യത്യാസത്തിൽ ഞാൻ ഖേദിക്കുന്നു.

6. രാധയെക്കുറിച്ചുള്ള ഇനിപ്പറയുന്ന അഭിപ്രായത്തിന് എങ്ങനെ ഉത്തരം നൽകാം?

[സ്വാമി, ആരോ ഇങ്ങനെ അഭിപ്രായപ്പെട്ടു, 'രാധ ഭഗവാൻ ശിവന്റെ അവതാരമായതിനാൽ, ഭഗവാൻ ശ്രീകൃഷ്ണന് വേണ്ടി എല്ലാം ത്യജിക്കാൻ അവൾക്ക് എളുപ്പമാണ്, അതിനാൽ അവൾ മറ്റുള്ളവരെ എളുപ്പത്തിൽ നയിക്കും. എന്നാൽ ഗോപികമാരെ സംബന്ധിച്ചിടത്തോളം അത് കൂടുതൽ ബുദ്ധിമുട്ടായിരുന്നു. ഇതിന് എങ്ങനെ ശരിയായി ഉത്തരം നൽകാം?]

സ്വാമി മറുപടി പറഞ്ഞു:- രാധ ഒരു ഉത്തമ ഉദാഹരണമായി നിന്നുകൊണ്ട് ഗോപികമാരെ സഹായിക്കുന്നു. ഹനുമാൻ, രാധ തുടങ്ങിയവരെ പോലെ ദൈവം ഈ ലക്ഷ്യത്തിനായി ഒരു ഭക്തനായി വരുന്നു. ഓരോ അവതാരവും ഒരു ഉത്തമ ഭക്തനെപ്പോലെ പെരുമാറുന്നു, ചില പ്രസക്തമായ സന്ദർഭങ്ങളിൽ ലക്ഷ്യമായി പെരുമാറുമ്പോൾ മറ്റ് ഭക്തർക്ക് മാർഗ്ഗനിർദ്ദേശക മാതൃകയായി നിലകൊള്ളുന്നു.

7. ആരെയാണ് നമുക്ക് ദുർജൻ എന്ന് വിളിക്കാൻ കഴിയുക? A എന്നത് B യ്ക്ക് ദുർജൻ ആകാം, പക്ഷേ അതേ A എന്നത് C യ്ക്ക് ദുർജൻ ആകണമെന്നില്ല. ഈ പദം ആപേക്ഷികമല്ലേ?

സ്വാമി മറുപടി പറഞ്ഞു: - ചില ബുദ്ധിമാനായ മനുഷ്യരുടെ സൌകര്യത്തിനായി ഈ പദം ആപേക്ഷികമായി എടുക്കാം. എന്നാൽ, ദൈവത്തിന്റെ ദൃഷ്ടിയിൽ മോശമായ ആത്മാവ് ഒരു സ്റ്റാൻഡർഡ് ദുർാത്മാവാണ്. അതുപോലെ, ദൈവത്തിന്റെ ദൃഷ്ടിയിൽ നല്ല ഒരു ആത്മാവ് ഒരു സ്റ്റാൻഡർഡ് നല്ല ആത്മാവാണ്. ധാർമ്മിക വേദഗ്രന്ഥം (ധർമ്മശാസ്ത്രം) ദൈവത്തിന്റെ ആ കാഴ്ചയാണ്.

8. ചില ഭക്തരോട് കർമ്മ ഫലത്യാഗം ചെയ്യരുതെന്ന് അങ്ങ് പറയുന്നത് എന്തുകൊണ്ടാണ്?

[സ്വാമി, സൈദ്ധാന്തിക ഭക്തിയിൽ നിന്ന് വ്യത്യസ്തമായി കർമ്മ ഫലത്യാഗം ചെയ്യുന്നതിൽ ഒരു പ്രശ്നവുമില്ലെന്ന് അങ്ങ് പറഞ്ഞു. എന്നാൽ ചില സന്ദർഭങ്ങളിൽ, ഭക്തൻ സ്നേഹപൂർവ്വം അത് ചെയ്യാൻ ആഗ്രഹിക്കുന്നുണ്ടെങ്കിലും അങ്ങ് കർമ്മ ഫലത്യാഗം ചെയ്യുന്നത് തടയുന്നു. എന്തുകൊണ്ടാണ് അങ്ങനെ?]

സ്വാമി മറുപടി പറഞ്ഞു:- ഒരു സാധാരണ ആത്മാവിന് മറ്റൊരു സാധാരണ ആത്മാവിനോടുള്ള സ്നേഹം ചിലപ്പോഴെങ്കിലും അന്ധമാണ്. അങ്ങനെയെങ്കിൽ, സർവ്വജ്ഞനായ ദൈവം സമർപ്പിത ഭക്ത ആത്മാവിനെ അത്തരം അന്യായമായ സ്നേഹത്തിൽ തെറ്റിപ്പോകരുതെന്ന് ഉപദേശിച്ചേക്കാം. ദൈവത്തിന്റെ കാര്യത്തിൽ, ഭക്തൻ ആ ത്യാഗം ചെയ്യുന്നത് പ്രതിഫലം ലഭിക്കുമെന്ന ആഗ്രഹത്തോടെയാണെന്നതിനാൽ, ദൈവം ചിലപ്പോൾ ദാനധർമ്മത്തെ എതിർത്തേക്കാം. ദൈവത്തിന് നിങ്ങളെക്കാൾ നന്നായി സത്യം അറിയാം. നിങ്ങൾക്ക് ബാഹ്യ സ്നേഹം മാത്രമേ കാണാൻ കഴിയൂ, അതേസമയം ദൈവം അത്തരം ബാഹ്യ സ്നേഹത്തിന്റെ ആന്തരിക കാരണം കാണുന്നു. ചില സന്ദർഭങ്ങളിൽ, ഭക്തൻ തന്റെ കഴിവിനപ്പുറം ത്യാഗം ചെയ്യുകയാണെങ്കിൽ ദൈവം എതിർത്തേക്കാം. കഴിവും ഭക്തിയും പരിഗണിക്കുകയും, ദാനം അതിൽ 'ഏതാണ് ഏറ്റവും കുറഞ്ഞത്' എന്നതനുസരിച്ച് ആയിരിക്കുകയും വേണം.

9. അങ്ങ് സംസാരിക്കുമ്പോൾ എങ്ങനെ ആത്മാർത്ഥത പുലർത്താം, കാരണം ഞങ്ങളുടെ പരിമിതമായ മനസ്സുകൾക്ക് അങ്ങയുടെ വാക്കുകളുടെ പ്രാധാന്യം മനസ്സിലാക്കാൻ കഴിയില്ല?

[സമകാലിക മനുഷ്യാവതാരം എന്തെങ്കിലും പറയുമ്പോൾ, നമ്മൾ ശ്രദ്ധാലുവായിരിക്കണം എന്ന് പറയപ്പെടുന്നു. അവൻ എന്തെങ്കിലും നർമ്മത്തിൽ പറയുമ്പോൾ നമ്മൾ കൂടുതൽ ശ്രദ്ധാലുവായിരിക്കണം. മുൻകാല അവതാരങ്ങളെ ഭക്തർ നിസ്സാരമായി എടുത്തപ്പോൾ ഇതിന് മതിയായ തെളിവുകൾ നമ്മുടെ പക്കലുണ്ട്. അതുപോലെ, നമ്മളും അതേ തെറ്റ് ചെയ്യുന്നു. നമ്മുടെ പരിമിതമായ മനസ്സുകൾക്ക് അങ്ങയുടെ വാക്കുകളുടെ പ്രാധാന്യം മനസ്സിലാക്കാൻ കഴിയാത്തതിനാൽ സ്വയം എങ്ങനെ തിരുത്താം?]

സ്വാമി മറുപടി പറഞ്ഞു: - നിങ്ങൾക്ക് ഈ ആശയം അറിയാവുന്നതിനാൽ, മനുഷ്യാവതാരത്തെ കേൾക്കുമ്പോൾ എപ്പോഴും ശ്രദ്ധയോടുകൂടെയായിരിക്കുക. ആശയം നിങ്ങൾക്ക് അറിയില്ലെങ്കിലും നിങ്ങൾ തെറ്റിദ്ധരിച്ചാൽ, ശരിയായ ആശയം പറഞ്ഞുകൊണ്ട് എനിക്ക് നിങ്ങളെ സഹായിക്കാനാകും. ശരിയായ ആശയം നിങ്ങൾക്ക് അറിയാമെങ്കിലും പ്രായോഗികമായി നിങ്ങൾ പരാജയപ്പെട്ടാൽ, എന്റെ തല തകർക്കുകയല്ലാതെ എനിക്ക് എന്തുചെയ്യാൻ കഴിയും! നിങ്ങളുടെ പരാജയങ്ങൾ കണക്കിലെടുക്കാതെ നിങ്ങൾ നിരന്തരം ആശയം പരിശീലിക്കാൻ ശ്രമിച്ചാൽ, കുറച്ച് സമയത്തിനുശേഷം നിങ്ങൾക്ക് പ്രായോഗികമായി പൂർണത കൈവരിക്കാൻ കഴിയും (അഭ്യാസേന തു കൌന്തേയ…- ഗീത).

10. ഭഗവദ് പ്രേമത്തിന്റെ സവിശേഷതകൾ എന്തൊക്കെയാണ്?

[ഭഗവത് പ്രേമത്തിന്റെ സ്വഭാവ സവിശേഷതകളെക്കുറിച്ച് (ലക്ഷണം) പലരും പല കാര്യങ്ങളും പറഞ്ഞിട്ടുണ്ട്. പലതവണ, എനിക്ക് അവയുടെ ഘട്ടങ്ങളും അവയുടെ അർത്ഥങ്ങളും മനസ്സിലാകുന്നില്ല. ദയവായി അവയെ എന്റെ സമകാലിക മനുഷ്യാവതാരമെന്ന നിലയിൽ വിവരിക്കാമോ?]

സ്വാമി മറുപടി പറഞ്ഞു:- ദൈവത്തോടുള്ള സ്നേഹം അല്ലെങ്കിൽ ഭക്തി ഒമ്പത് തരത്തിലാണെന്ന് പറയപ്പെടുന്നു:- ശ്രവണം (ദൈവത്തിന്റെ വിശദാംശങ്ങൾ കേൾക്കൽ), കീർത്തനം (ദൈവത്തെ സ്തുതിക്കൽ), സ്മരണം (ദൈവത്തെ വീണ്ടും വീണ്ടും ഓർമ്മിക്കൽ), പാദസേവനം (ദൈവത്തിന്റെ പാദങ്ങളിൽ അമർത്തൽ, അതായത് ദൈവം സമകാലിക മനുഷ്യാവതാരമാണെന്ന് അർത്ഥമാക്കുന്നു), അർച്ചനം (ദൈവത്തെ ആരാധിക്കൽ), വന്ദനം (ദൈവത്തെ വന്ദിക്കുന്നത്), ദാസ്യം (ദൈവത്തിന് വ്യക്തിപരമായ സേവനം ചെയ്യുന്നത്), സഖ്യം (ദൈവത്തിന്റെ അടുത്ത സുഹൃത്താകൽ), ആത്മ നിവേദനം (ദൈവത്തിന് പൂർണ്ണമായി സ്വയം സമർപ്പിക്കൽ). ഇവയെ ദൈവത്തോടുള്ള ഭക്തിയുടെ ഒമ്പത് ഘട്ടങ്ങളായി കണക്കാക്കാം. ദൈവത്തിന്റെ വിശദാംശങ്ങൾ കേൾക്കുന്നത് വളരെ പ്രധാനമാണ്, അത് അവന്റെ കഥകളെക്കുറിച്ചും, അവന്റെ ദിവ്യ ഗുണങ്ങളെക്കുറിച്ചും, അവന്റെ ദിവ്യ ആത്മീയ ജ്ഞാനത്തെക്കുറിച്ചുമുള്ളതാണ്.

11. ഭഗവാൻ കൃഷ്ണൻ ഗീതയിൽ എഴുതിയ "എല്ലാ പാതകളും എന്നിലേക്ക് നയിക്കുന്നു" എന്നതിന്റെ അർത്ഥം ദയവായി വിശദീകരിക്കുക.

സ്വാമി മറുപടി പറഞ്ഞു:- എല്ലാ മതങ്ങളും അവതരിപ്പിക്കുന്ന ദൈവം ഒരേ ദൈവമായതിനാൽ (സങ്കൽപ്പിക്കാൻ കഴിയാത്ത ദൈവം അല്ലെങ്കിൽ പരബ്രഹ്മൻ), വിവിധ മതങ്ങൾ നിർദ്ദേശിക്കുന്ന എല്ലാ വ്യത്യസ്ത പാതകളും ഒരേ ദൈവത്തിലേക്ക് നയിക്കുന്ന പാതകളായിരിക്കണം.

12. ശുദ്ധമായ നിഷ്ക്രിയ ഊർജ്ജത്തിനും ശുദ്ധമായ അവബോധത്തിനും ഇടയിലുള്ള വ്യത്യാസം എന്താണ്?

[സ്വാമി, അങ്ങയുടെ ഒരു പ്രഭാഷണത്തിൽ 'ആത്മാവ് ശുദ്ധമായ നിഷ്ക്രിയ ഊർജ്ജമാണെന്നും ശുദ്ധമായ വ്യക്തിഗത ആത്മാവ് ശുദ്ധമായ അവബോധമാണെന്നും അങ്ങ് പറഞ്ഞു. ശുദ്ധമായ അവബോധം ശുദ്ധമായ നിഷ്ക്രിയ ഊർജ്ജത്തിന്റെ ഒരു പ്രത്യേക പ്രവൃത്തി രൂപമാണ്.' - ശുദ്ധമായ നിഷ്ക്രിയ ഊർജ്ജവും ശുദ്ധമായ അവബോധവും തമ്മിലുള്ള വ്യത്യാസം എനിക്ക് മനസ്സിലാക്കാൻ കഴിയുന്നില്ല. ദയവായി എന്റെ മനസ്സിനെ ശുദ്ധീകരിക്കുക.]

സ്വാമി മറുപടി പറഞ്ഞു:- ശുദ്ധമായ നിഷ്ക്രിയ ഊർജ്ജവും ശുദ്ധമായ അവബോധവും തമ്മിലുള്ള വ്യത്യാസം ശുദ്ധമായ നിഷ്ക്രിയ ഊർജ്ജത്തിന് അവബോധം ഉണ്ടാകില്ല എന്നതാണ്, അതേസമയം ശുദ്ധമായ അവബോധം തന്നെ അവബോധമാണ്. ശുദ്ധമായ അവബോധത്തിൽ, എല്ലാ ചിന്തകളും അപ്രത്യക്ഷമാവുകയും സ്വയം-അവബോധം  മാത്രമേ നിലനിൽക്കുകയും ചെയ്യുന്നുള്ളൂ. ഈ ഒരു വ്യത്യാസം ഒഴികെ, രണ്ടും ഒന്നുതന്നെയാണ്, കാരണം അവബോധം നിഷ്ക്രിയ ഊർജ്ജത്തിന്റെ ഒരു പ്രത്യേക പ്രവൃത്തി രൂപമാണ് (സ്പെഷ്യൽ വർക്ക് ഫോം).

13. ആത്മാവും ശുദ്ധമായ വ്യക്തിഗത ആത്മാവും തമ്മിലുള്ള സാമ്യത്തെക്കുറിച്ചും അതിന്റെ കാരണങ്ങളെക്കുറിച്ചും വിശദീകരിക്കാമോ?

[സ്വാമി, അടുത്തിടെ, 'സങ്കൽപ്പിക്കാനാവാത്ത ദൈവവും സങ്കൽപ്പിക്കാവുന്ന ആത്മാവും' എന്ന അജയ് സാറിന്റെ ചോദ്യത്തിന് മറുപടിയായി, "ആത്മാവും ശുദ്ധമായ വ്യക്തിഗത ആത്മാവും തമ്മിലുള്ള സാമ്യം കാരണങ്ങൾ വ്യത്യസ്തമാണെങ്കിലും രണ്ടിലും കർത്തൃത്വത്തിൻ്റെയും ആസ്വാദകത്വത്തിൻ്റെയും അഭാവമാണ്. ആത്മാവിന് കാരണം ജഡത്വവും ശുദ്ധമായ വ്യക്തിഗത ആത്മാവിന് ചിന്തയില്ലായ്മയുമാണ് ". ഈ സമാനതയും വ്യത്യസ്ത കാരണങ്ങളും ദയവായി വിശദീകരിക്കാൻ എനിക്ക് നിങ്ങളോട് അഭ്യർത്ഥിക്കാമോ?]

സ്വാമി മറുപടി പറഞ്ഞു: - നിഷ്ക്രിയ ഊർജ്ജത്തിനോ ആത്മാവിനോ കർത്താവിന്റെയോ (ഡൂവർഷിപ്) ആസ്വാദകന്റെയോ (എഞ്ചോയെർഷിപ്) സ്ഥാനമില്ല, കാരണം നിഷ്ക്രിയ ഊർജ്ജം നിഷ്ക്രിയമാണ്. വ്യക്തിഗത ആത്മാവിനോ അല്ലെങ്കിൽ ചിന്തകളുള്ള അവബോധത്തിനോ ചിന്താശൂന്യമായാൽ കർത്താവിന്റെയും ആസ്വാദകന്റെയും സ്ഥാനത്ത് നിന്ന് മുക്തി നേടാൻ കഴിയും. ഈ രീതിയിൽ രണ്ടും സമാനമായിത്തീരുന്നു, പക്ഷേ ഇപ്പോഴും ഒരു വ്യത്യാസം നിലനിർത്തുന്നു, അതായത് നിഷ്ക്രിയ ഊർജ്ജം അല്ലെങ്കിൽ ആത്മാവ് നിഷ്ക്രിയമാണ്, അതേസമയം ചിന്താശൂന്യാവസ്ഥയിലുള്ള വ്യക്തിഗത ആത്മാവിനും സ്വയം അവബോധം ഉണ്ട്.

14. യഥാർത്ഥ സ്നേഹം എന്നതിന്റെ അർത്ഥം ഉദ്ദേശ്യമില്ലാതെ സംസാരിക്കുക എന്നതാണോ?

[സ്വാമി, ഭഗവാൻ കൃഷ്ണൻ ഗീതയിൽ പറഞ്ഞത് യഥാർത്ഥ സ്നേഹത്തിന്റെ ആത്മാവ് 'ഉപാധികളില്ലാതെ സ്നേഹിക്കുക, ഉദ്ദേശ്യമില്ലാതെ സംസാരിക്കുക, കാരണമില്ലാതെ നൽകുക, പ്രതീക്ഷയില്ലാതെ പരിചരിക്കുക’ എന്നാണ്. അത് ശരിക്കും അങ്ങനെയാണെങ്കിൽ, ഉദ്ദേശ്യമില്ലാതെ സംസാരിക്കാൻ എങ്ങനെ കഴിയും? സ്വാർത്ഥമായ ഒരു ഉദ്ദേശ്യവും ഉണ്ടാകരുത്. അല്ലേ? ദയവായി വ്യക്തമാക്കുക.]

സ്വാമി മറുപടി പറഞ്ഞു:- വ്യവസ്ഥ, ഉദ്ദേശ്യം, യുക്തി, പ്രതീക്ഷ തുടങ്ങിയ എല്ലാ വാക്കുകളുടെയും അർത്ഥം സ്വാർത്ഥത മാത്രമാണ്. ഇതിനർത്ഥം യഥാർത്ഥ സ്നേഹം പ്രതിഫലമായി ഒരു ഫലവും പ്രതീക്ഷിക്കാതെയാണെന്നാണ്.

15. ഇനിപ്പറയുന്നവയെ സ്വാമിയുടെ പ്രതിഫലനമായി നമുക്ക് കണക്കാക്കാമോ?

[“നിങ്ങൾക്ക് സംശയം തോന്നിയാൽ, ഞാൻ നിങ്ങൾക്ക് സംശയിക്കാൻ എല്ലാ കാരണങ്ങളും നൽകും. നിങ്ങൾ സംശയിക്കാൻ വന്നാൽ, എന്നെ സംശയിക്കാൻ എല്ലാ കാരണങ്ങളും ഞാൻ നൽകും. എന്നാൽ നിങ്ങൾ സ്നേഹം തേടി വന്നാൽ, നിങ്ങൾ ഇതുവരെ അറിഞ്ഞതിലും കൂടുതൽ സ്നേഹം ഞാൻ നിങ്ങൾക്ക് കാണിക്കും.”- അത് 'യേ യഥാ മാം പ്രപദ്യന്തേ' സ്വാമിയുടെ പ്രതിഫലനമാണോ? ആത്മാവിന്റെ സ്വഭാവം/സംസ്കാരങ്ങൾ കൊണ്ടാണോ ദൈവം മുകളിൽ പറഞ്ഞ രീതിയിൽ പെരുമാറുന്നത്?]

സ്വാമി മറുപടി പറഞ്ഞു:- ഈ വാക്യം അർത്ഥമാക്കുന്നത് ദൈവം നിങ്ങളുടെ അടിസ്ഥാനത്തിന്റെ പ്രതിഫലനമാണെന്നാണ്. നിങ്ങളുടെ അടിസ്ഥാനം സൈദ്ധാന്തികം മാത്രമാണെങ്കിൽ, ദൈവം നൽകുന്ന ഫലങ്ങളും സൈദ്ധാന്തികമാണ്, നിങ്ങളുടെ അടിസ്ഥാനം പ്രായോഗികമാണെങ്കിൽ, ദൈവം നൽകുന്ന ഫലങ്ങളും പ്രായോഗികമാണ്. നിങ്ങളുടെ നടപടിക്രമം വഞ്ചനയാണെങ്കിൽ (നിങ്ങൾ ദൈവത്തെ വഞ്ചിക്കുകയാണെന്ന് നിങ്ങൾക്കറിയാം), ദൈവം നിങ്ങളെ വഞ്ചിക്കുകയാണെന്ന് നിങ്ങൾക്ക് ഒരിക്കലും അറിയാൻ കഴിയാത്ത വിധത്തിൽ നിങ്ങൾ വഞ്ചിക്കപ്പെടും. ദൈവം എല്ലാറ്റിന്റെയും പ്രതിഫലനമായി മാറുന്നു എന്ന വേദ പ്രസ്താവനയുടെ പ്രതിഫലനമാണ് ഈ വാക്യം (രൂപം രൂപാം പ്രതിരൂപോ ബഭൂവ).

16. ദൈവത്തെ സ്നേഹിച്ചുകഴിഞ്ഞാൽ, അവന്റെ സൃഷ്ടിയിലുള്ള എല്ലാറ്റിനെയും നമ്മൾ സ്നേഹിക്കുമെന്നത് ശരിയാണോ?

[ദൈവത്തെ സ്നേഹിച്ചുകഴിഞ്ഞാൽ, അവന്റെ സൃഷ്ടിയിലുള്ള എല്ലാറ്റിനെയും നമ്മൾ സ്നേഹിക്കുമെന്നത് ശരിയാണോ? നമുക്ക് വളരെ മോശമായ പ്രായോഗിക അനുഭവങ്ങളുള്ള വ്യക്തികളെയും ഉൾപ്പെടെ?]

സ്വാമി മറുപടി പറഞ്ഞു:- അങ്ങനെയാണെങ്കിൽ, ദൈവത്തിന്റെ സൃഷ്ടിയെ നശിപ്പിക്കുന്ന ഒരു അസുരനും ദൈവം ഇല്ലെന്ന് പറയുന്ന ഒരു നിരീശ്വരവാദിയും ഉണ്ടെങ്കിൽ, നിങ്ങൾ അസുരനെയും നിരീശ്വരവാദിയെയും സ്നേഹിക്കുമോ?

17. 'വാസന, സംസ്കാര, ഗുണ', 'ആവരണം, വിക്ഷേപ, മല' എന്നിവയുടെ വ്യത്യസ്ത സന്ദർഭങ്ങൾ ദയവായി വിശദീകരിക്കുമോ?

[സ്വാമി, വാസന, സംസ്കാര, ഗുണ എന്നിവ ശക്തിയുടെ വീക്ഷണകോണിൽ നിന്ന് മാത്രമേ ആവരണം, വിക്ഷേപ, മാല എന്നിവയുമായി ബന്ധപ്പെട്ടിട്ടുള്ളൂ എന്ന് അങ്ങ് പറഞ്ഞു. എന്നാൽ അവയുടെ സന്ദർഭങ്ങൾ വ്യത്യസ്തമാണ്. നമുക്ക് ചില ആശയക്കുഴപ്പങ്ങൾ അനുഭവപ്പെടുന്നതിനാൽ ദയവായി ഈ വ്യത്യസ്ത സന്ദർഭങ്ങളിലേക്ക് വെളിച്ചം വീശാമോ?]

സ്വാമി മറുപടി പറഞ്ഞു:- വാസന എന്നത് ആരംഭാവസ്ഥയിലുള്ള ആഗ്രഹമാണ്, അത് സൂക്ഷ്മ വാതകം പോലെയാണ്, അത് ജലബാഷ്പം പോലെ ദുർബലമായ അവസ്ഥയാണ്. സംസ്‌കാരം എന്നത് ദ്രാവക ജലം പോലെ ശക്തമായ ഒരു അവസ്ഥയാണ്. ഗുണം എന്നത് ഏറ്റവും ശക്തമായ ഖരാവസ്ഥയാണ്. സന്ധ്യാസമയത്ത് യഥാർത്ഥ കയർ നിങ്ങൾക്ക് കാണാൻ കഴിയാത്തതുപോലെ സത്യത്തെ മൂടുന്ന അജ്ഞതയാണ് ആവരണം. സന്ധ്യാസമയത്ത് കയറിൽ സർപ്പം പോലുള്ള ഒരു വ്യാജ വസ്തുവിന്റെ പ്രൊജക്ഷനാണ് വിക്ഷേപം. യഥാർത്ഥ കയർ സാക്ഷാത്കരിക്കപ്പെട്ടാലും ഭയത്താൽ വിറയ്ക്കുന്നത് പോലെ ദീർഘകാലം അവശേഷിക്കുന്ന വിക്ഷേപത്തിന്റെ ഏറ്റവും ശക്തമായ ധാരണയാണ് മലം (സൈദ്ധാന്തികമായ ആവരണം അപ്രത്യക്ഷമായിട്ടുണ്ടെങ്കിലും, ദീർഘകാലമായി നിലകൊള്ളുന്ന ആവരണത്തിന്റെ പ്രായോഗിക സ്വാധീനം അപ്രത്യക്ഷമാകുന്നില്ല).

18. നിർവികല്പ സമാധിയും ഭാവ സമാധിയും തമ്മിലുള്ള വ്യത്യാസം എന്താണ്?

[സ്വാമി, നിർവികല്പ സമാധിയും ഭാവ സമാധിയും തമ്മിലുള്ള വ്യത്യാസം എന്താണ്? ഈ രണ്ടിന്റെയും ഉത്ഭവം വ്യത്യസ്തമാണോ? ജ്ഞാനത്തിലൂടെ നേടുന്നതു നിർവികല്പ സമാധിയും ഭക്തിയിലൂടെ നേടുന്നതു ഭാവ സമാധിയും എന്നാണോ അർത്ഥമാക്കുന്നത്?]

സ്വാമി മറുപടി പറഞ്ഞു:- സമാധി എന്നാൽ ദൈവത്തിന് പൂർണ്ണമായി കീഴടങ്ങാനുള്ള തീരുമാനം എന്നാണ് അർത്ഥമാക്കുന്നത്. അത്തരമൊരു തീരുമാനം സ്ഥിരവും പ്രായോഗികവുമാണെങ്കിൽ അത് നിർവികല്പമാണ്. തീരുമാനം താൽക്കാലികവും സൈദ്ധാന്തികവുമാണെങ്കിൽ അത് സവികല്പമാണ്. നിങ്ങൾ മുകളിൽ പറഞ്ഞതുപോലെ ആത്മീയ ജ്ഞാനവും ഭക്തിയും വേർതിരിക്കാനാവില്ല. ഏത് തരത്തിലുള്ള സമാധിയിലും ആത്മീയ ജ്ഞാനവും ഭക്തിയും നിലനിൽക്കുന്നു. നിർവികല്പ സമാധിയിൽ ആത്മീയജ്ഞാനവും ഭക്തിയും വളരെ ശക്തമാണ്. സവികല്പ സമാധിയിൽ ആത്മീയജ്ഞാനവും ഭക്തിയും വളരെ ദുർബലമാണ്.

19a. " ജ്ഞാനവും യുക്തിയും ഉപേക്ഷിക്കുക; ഭക്തി സ്വീകരിക്കുക, ഭക്തി മാത്രമാണ് സത്ത" എന്ന് രാമകൃഷ്ണൻ പറഞ്ഞത് എന്തുകൊണ്ടാണ്?

[ശ്രീരാമകൃഷ്ണ പരമഹംസരുടെ പ്രസംഗങ്ങളുമായി ബന്ധപ്പെട്ട ചില സംശയങ്ങൾ താഴെ കൊടുക്കുന്നു. ദയവായി എന്റെ അജ്ഞത നീക്കുക: " ജ്ഞാനവും യുക്തിയും ഉപേക്ഷിക്കുക; ഭക്തി സ്വീകരിക്കുക, ഭക്തി മാത്രമാണ് സത്ത" – ജ്ഞാനത്തെ  എപ്പോഴും ഇത്രയധികം ഇഷ്ടപ്പെട്ടിരുന്ന രാമകൃഷ്ണൻ എന്തുകൊണ്ടാണ് ഇത് പറഞ്ഞത്?]

സ്വാമി മറുപടി പറഞ്ഞു: - ആത്മീയ ജ്ഞാനം വളരെയധികം പഠിച്ചിട്ടും ഭക്തി ഉളവാകാത്ത പണ്ഡിതന്മാരെ പരാമർശിച്ച് അദ്ദേഹം ഈ പ്രസ്താവന പറഞ്ഞു. അത്തരമൊരു പണ്ഡിതൻ വിത്തിൽ നിന്ന് ഒരു മുള പോലും ഉത്പാദിപ്പിക്കാൻ കഴിയാത്ത പാറക്കെട്ട് പോലെയാണ്.

b. ഒരു ഗൃഹസ്ഥ ജീവിതം നയിക്കുമ്പോൾ സത്യം പറയുന്നതിൽ നാം എപ്പോഴും ഉറച്ചുനിൽക്കേണ്ടതുണ്ടോ?

["ഗൃഹസ്ഥ ജീവിതം നയിക്കുമ്പോൾ നിങ്ങൾ എപ്പോഴും സത്യം പറയുന്നതിൽ ഉറച്ചുനിൽക്കണം. സത്യസന്ധനായിരിക്കുന്നതിലൂടെ മാത്രമേ നിങ്ങൾക്ക് ഭഗവാനെ (ദൈവത്തെ) സാക്ഷാത്കരിക്കാൻ കഴിയൂ." എല്ലാ സാഹചര്യങ്ങളിലും ഇത് ശരിയാണോ സ്വാമി, വ്യത്യസ്ത സമയങ്ങളിൽ സത്യം പറയുന്നതിലൂടെ (നമ്മുടെ ചിന്താഗതി അനുസരിച്ച്) നമുക്ക് വ്യത്യസ്ത ഫലങ്ങൾ അനുഭവപ്പെടുന്നു?]

സ്വാമി മറുപടി പറഞ്ഞു: - ഒരു ഗൃഹസ്ഥൻ ലൗകിക ജീവിതം നയിക്കുമ്പോൾ, ഒരേ സമയം ഒരു പാപവും ചെയ്യാതെ സത്യം പ്രകടിപ്പിക്കുന്നതിൽ വളരെയധികം കഴിവുണ്ടായിരിക്കണം.

c. ഒരു ജ്ഞാനി മായയെ ഭയപ്പെട്ടേക്കാം, പക്ഷേ ഒരു ഭക്തൻ ഒരിക്കലും മായയെ ഭയപ്പെടുകയില്ലെന്ന് രാമകൃഷ്ണൻ പറഞ്ഞു. എന്തുകൊണ്ടാണ് അങ്ങനെ സ്വാമി?

സ്വാമി മറുപടി പറഞ്ഞു: - ജ്ഞാനത്തിന്റെ പാത പിന്തുടരുന്ന ജ്ഞാനി ദൈവസ്നേഹത്തിൽ മുഴുകിയിട്ടില്ല, അതിനാൽ അയാൾക്ക് ഏതെങ്കിലും തരത്തിലുള്ള ഭയത്തോട് സംവേദനക്ഷമതയില്ലാത്തവനാകാൻ (ഇൻസെന്സിറ്റീവ്) കഴിയും. ഒരു മദ്യപാനിയെപ്പോലെ ഭക്തിയിൽ മുഴുകിയിരിക്കുന്നതിനാൽ ഭക്തൻ ഭയപ്പെടുന്നില്ല.

d. ഇനിപ്പറയുന്ന പ്രസ്താവനയുടെ അർത്ഥമെന്താണ്?

[ഒരിക്കൽ ശ്രീ പരമഹംസർ പറഞ്ഞു, “‘നേതി നേതി’ വിശകലനത്തിന്റെ അവസാനം മാത്രമേ ബ്രഹ്മജ്ഞാനം കൈവരിക്കൂ. അതിനുശേഷം, നിങ്ങൾ എന്ത് ത്യാഗം ചെയ്താലും, നിങ്ങൾക്ക് വീണ്ടും ലഭിക്കും.” എന്താണ് അർത്ഥമാക്കുന്നത്?]

സ്വാമി മറുപടി പറഞ്ഞു:- സങ്കൽപ്പിക്കാവുന്ന എല്ലാ വസ്തുക്കളും ദൈവമല്ലെന്നും ദൈവം സങ്കൽപ്പിക്കാൻ പോലും കഴിയാത്തവനാണെന്നും ഒരാൾ തിരിച്ചറിഞ്ഞാൽ, എല്ലാ വൈരുദ്ധ്യങ്ങളും പരിഹരിക്കപ്പെടും, അങ്ങനെ ഒരാൾക്ക് ഇനി ഒരു ദിശയിലും സത്യത്തെ ത്യജിക്കേണ്ടതില്ല.

e. 'ജ്ഞാനി', 'വിജ്ഞാനി' എന്നീ വാക്കുകളുടെ അർത്ഥമെന്താണ്?

[സ്വാമി, രാമകൃഷ്ണൻ തന്റെ സ്വഭാവം ഒരു ജ്ഞാനിയുടേതല്ലെന്നും, ഒരു ജ്ഞാനി എപ്പോഴും തന്നെത്തന്നെ മഹത്തരമായി കാണുന്നുവെന്നും പറഞ്ഞു. ദിവ്യമാതാവ് എപ്പോഴും അവനെ ഒരു ഭക്തന്റെ രൂപത്തിൽ നിലനിർത്തുന്നു, അവന്‌ ഒരു വിജ്ഞാനിയുടെ സ്വഭാവമുള്ളവനാണ്. ബ്രഹ്മജ്ഞാനത്തിനുശേഷം ഭക്തി സ്വീകരിച്ച നാരദന്റെ ഒരു ഉദാഹരണം അദ്ദേഹം നൽകി, അതാണ് വിജ്ഞാനി. ഈ ജ്ഞാനിയും വിജ്ഞാനിയും നമ്മുടെ പതിവ് ധാരണയിൽ നിന്ന് വ്യത്യസ്തമാണോ? ദയവായി എന്നെ പ്രബുദ്ധയാക്കുക.]

സ്വാമി മറുപടി പറഞ്ഞു:- ജ്ഞാനിയെന്നാൽ ആത്മീയ വിജ്ഞാനത്തിലെ പണ്ഡിതൻ എന്നും വിജ്ഞാനിയെന്നാൽ ശാസ്ത്രീയമായ യുക്തിസഹമായ വിശകലനത്തിലെ പണ്ഡിതൻ എന്നും അർത്ഥമാക്കുന്നു. ജ്ഞാനി വിജ്ഞാനിയുമാണ്, വിജ്ഞാനി ജ്ഞാനി ആകണമെന്നില്ല.

f. തന്റെ ഇനിപ്പറയുന്ന പ്രസ്താവനയിലൂടെ പരമഹംസർ എന്താണ് പറയാൻ ആഗ്രഹിച്ചത്?

[ദൈവത്തെ നേടിയവരുടെ സ്വഭാവം അഞ്ച് വയസ്സുള്ള കുട്ടിയുടെതായിരിക്കുമെന്ന് ശ്രീ പരമഹംസർ പറഞ്ഞു, കാരണം ദൈവത്തിന്റെ സ്വഭാവം അങ്ങനെയാണ്. ഇതിലൂടെ അദ്ദേഹം കൃത്യമായി എന്താണ് പറയാൻ ആഗ്രഹിച്ചത്, സ്വാമി?]

സ്വാമി മറുപടി പറഞ്ഞു: - ദൈവത്തെ നേടിയ ഒരു ഭക്തൻ ഒരു കൊച്ചുകുട്ടിയെപ്പോലെ വളരെ ശുദ്ധനാണ്. മറ്റുള്ളവരെ വഞ്ചിക്കുന്നതിലൂടെ, ദുരുദ്ദേശ്യങ്ങൾ മനുഷ്യ മനസ്സിൽ പ്രവേശിക്കുന്നതിനാൽ അവൻ ആരെയും ഒരിക്കലും വഞ്ചിക്കില്ല. ദൈവത്തിന്റെ കാര്യത്തിൽ, ദൈവത്തിന് ദുരുദ്ദേശ്യമില്ലാതെ മറ്റുള്ളവരെ വഞ്ചിക്കാൻ കഴിയും, ഭക്തർക്ക് നന്മ ചെയ്യാൻ വേണ്ടി മാത്രമാണ് അവൻ നല്ല ഉദ്ദേശ്യത്തോടെ വഞ്ചിക്കുന്നത്. വഞ്ചനയുടെ പ്രക്രിയ നിയന്ത്രിക്കാൻ ഒരു മനുഷ്യന് കഴിയില്ല എന്നാൽ  വഞ്ചിക്കുന്ന പ്രക്രിയ ദൈവത്തിൻറെ  നിയന്ത്രണത്തിലാണ്.

20. ഗോലോകത്തിലെ ഭക്തരുടെ എണ്ണവും ഏറ്റവും ഉയർന്നതാണെന്ന് നമുക്ക് പറയാമോ?

[പാദനാമസ്കാരം സ്വാമി! സ്വാമി, വളരെ അടുത്തിടെ, 14 ലോകങ്ങളിലും ഏറ്റവും വലിയ ലോകം ഗോലോകമാണെന്ന് അങ്ങ് വെളിപ്പെടുത്തി, ഇത് നമുക്കെല്ലാവർക്കും തികച്ചും പുതിയ ആശയമാണെന്ന് ഞാൻ കരുതുന്നു. ഗോലോകം ഏറ്റവും ഉയർന്നതിനേക്കാൾ ഉയർന്നതാണെന്ന് അങ്ങ് പറയുന്നു. അപ്പോൾ, ഈ രണ്ട് പ്രസ്താവനകളിൽ നിന്ന്, ഗോലോകത്തിലെ ഭക്തരുടെ എണ്ണവും ഏറ്റവും ഉയർന്നതാണെന്ന് നമുക്ക് നിഗമനം ചെയ്യാൻ കഴിയുമോ? അങ്ങനെയാണെങ്കിൽ, അത്തരം ക്ലൈമാക്സ് ഭക്തരുടെ എണ്ണം വിരലുകളിൽ എണ്ണാവുന്നതാണെന്ന് പറയുന്നത് എന്തുകൊണ്ടാണ്? ഈ ചോദ്യത്തിന് ആത്മീയമായി എന്തെങ്കിലും അർത്ഥമുണ്ടെങ്കിൽ ദയവായി ഉത്തരം നൽകുക. എപ്പോഴും അങ്ങയുടെ ദിവ്യ താമരപ്പൂക്കളിൽ, ഛന്ദ.]

സ്വാമി മറുപടി പറഞ്ഞു: - ഗോപികമാർ വിരലുകളിൽ എണ്ണാവുന്നവരാണെന്നും അവർ ഗോലോത്തിന്റെ ഒരു പ്രദേശത്ത് മാത്രമാണെന്നും ഞാൻ പറഞ്ഞു. ഈ പ്രദേശം വളരെ വലുതാണ്, ഗോലോകത്തിലെ ഏത് പ്രദേശത്തും ഭക്തരുടെ എണ്ണം വളരെ കുറവാണ്. ഗോലോകത്തിൽ കുട്ടികൾ ഉണ്ടാകാത്തതിനാൽ ജനസംഖ്യയുടെ പ്രശ്നമില്ല. മരങ്ങൾ, സസ്യങ്ങൾ, പൂക്കൾ, പഴങ്ങൾ, കുന്നുകൾ, തടാകങ്ങൾ, നദികൾ എന്നിവയാൽ ഓരോ പ്രദേശവും വളരെ മനോഹരമാണ്. പക്ഷികളും അഹിംസാത്മക മൃഗങ്ങളും സ്വർണ്ണത്തിന്റെയും രത്നങ്ങളുടെയും നിറങ്ങളാൽ തിളങ്ങുന്നു.