ശ്രീമതി ഛന്ദയുടെ ചോദ്യങ്ങൾക്ക് സ്വാമി ഉത്തരം നൽകുന്നു

[Translated by devotees of Swami]

1. a) ഈഗോയിൽ നിന്നും അസൂയയിൽ നിന്നും എങ്ങനെ പുറത്തുവരാം?

[ശ്രീമതി. ഛന്ദ ചോദിച്ചു: പാദനമസ്കാരം സ്വാമി, ഇന്നത്തെ പ്രഭാഷണത്തിൽ (01/09/2023)(https://universal-spirituality.org/discourses/discourse-by-shri-dattaswami-in-satsanga--4046--4571--ENG)  ഒരു ആത്മീയാഭിലാഷകൻ അവന്റെ/അവളുടെ ആത്മീയ പാതയിൽ നിന്ന് എങ്ങനെ വഴുതിവീഴുമെന്നതിന്റെ എല്ലാ വിശദാംശങ്ങളും അങ്ങ് വിശദീകരിച്ചു. ഏറ്റവും അപകടകരമായത് അഹങ്കാരവും അസൂയയുമാണ്. ആ സന്ദർഭത്തിൽ, ദയവായി ഇനിപ്പറയുന്ന സംശയങ്ങളിൽ ഞങ്ങളെ പ്രകാശിപ്പിക്കാമോ: ഈ പ്രശ്നത്തിൽ നിന്ന് എങ്ങനെ രക്ഷപ്പെടാം?]

സ്വാമി മറുപടി പറഞ്ഞു:- എല്ലാ നല്ല ഗുണങ്ങളും ആത്മാവിന്റേതല്ല, ദൈവത്തിന്റേതാണെന്നു നിങ്ങൾ ചിന്തിക്കണം. എല്ലാ വൈകല്യങ്ങളും ആത്മാവിന്റേതാണെന്നും ദൈവത്തിന്റേതല്ലെന്നും നിങ്ങൾ ചിന്തിക്കണം. ഒരു ആത്മാവിൽ നല്ല ഗുണങ്ങൾ കാണുമ്പോൾ നിങ്ങളിൽ അഹംഭാവത്തെ അടിസ്ഥാനമാക്കിയുള്ള അസൂയ വരുന്നു, ഒരു ആത്മാവിന്റെ വൈകല്യങ്ങൾ കാണുമ്പോൾ നിങ്ങൾക്ക് അഹങ്കാരപരമായ അസൂയ വരുന്നില്ല. നിങ്ങളുടെ അസൂയയുടെ കാരണം എന്താണ്? കാരണം, മറ്റേ ആത്മാവിന് നല്ല ഗുണങ്ങളുണ്ട്. നല്ല ഗുണങ്ങൾ എപ്പോഴും ദൈവത്തിനാണ്, ആത്മാവിനല്ല എന്ന എന്റെ ആശയം നിങ്ങൾ ഓർക്കണം. ഇപ്പോൾ, മറ്റേ ആത്മാവിന്റെ എല്ലാ നല്ല ഗുണങ്ങളും ദൈവത്തിന്റേതാണെന്നും ആ ആത്മാവിന്റേതല്ലെന്നും നിങ്ങൾക്ക് ബോധ്യമുണ്ട്. ആ പുണ്യങ്ങളെല്ലാം ആ ആത്മാവിന് ഈശ്വരൻ മാത്രം നൽകിയതാണ്. ഇപ്പോൾ, നിങ്ങൾക്ക് മറ്റേ ആത്മാവിനെക്കുറിച്ച് അസൂയ തോന്നേണ്ട കാര്യമില്ല, കാരണം ആ നല്ല ഗുണങ്ങളെല്ലാം ദൈവത്തിന്റെ സ്വത്താണ്, ആ ആത്മാവിന്റെ സ്വത്തല്ല. കടം വാങ്ങിയ സ്വർണ്ണാഭരണങ്ങൾ ധരിച്ച് ഏതെങ്കിലും സ്ത്രീ ഒരു ചടങ്ങിന് വന്നാൽ ആ സ്ത്രീയോട് നിങ്ങൾക്ക് അസൂയ തോന്നുമോ? ആ സ്വർണ്ണാഭരണങ്ങളെല്ലാം ആ സ്ത്രീയുടെ സ്വത്താണെങ്കിൽ മാത്രമേ നിങ്ങൾക്ക് ആ സ്ത്രീയോട് അസൂയ തോന്നൂ. ഈ വിധത്തിൽ, എല്ലാ നല്ല ഗുണങ്ങളും ദൈവത്തിൽ മാത്രമേ ഉള്ളൂ എന്ന് വിശ്വസിച്ച് നിങ്ങളുടെ അസൂയ ഇല്ലാതാക്കാൻ കഴിയും. ഈ ആശയത്തിലൂടെ, നിങ്ങളും യോഗ്യരാവുകയാണെങ്കിൽ , ദൈവം  നിങ്ങൾക്കും എത്രയോ നല്ല ഗുണങ്ങൾ നൽകിയേക്കാം, അതിനാൽ നിങ്ങളുടെ കാര്യത്തിലും ദൈവത്തിൽ നിന്ന് കൂടുതൽ നല്ല ഗുണങ്ങൾ നേടാനുള്ള നല്ല സാധ്യതയുണ്ട്. ഈ ആശയം നിങ്ങളുടെ മനസ്സിൽ നിന്ന് അസൂയയെ പൂർണ്ണമായും ഇല്ലാതാക്കും.

b) ഉപബോധ തലത്തിലല്ലെങ്കിൽ ബോധതലത്തിലെങ്കിലും ഒരു ഭക്തൻ സ്വയം വിശകലനം ചെയ്യേണ്ടത് എങ്ങനെ?

സ്വാമി മറുപടി പറഞ്ഞു:- ഒരു വിദ്യാർത്ഥി തന്റെ വിദ്യാഭ്യാസത്തിലും തൊഴിലിലും എന്നപോലെ ഭക്തിയുടെ പുരോഗതിക്കായി ഭക്തൻ എപ്പോഴും ആഗ്രഹിക്കുന്നു.

c) ആത്മീയ പാതയിൽ എന്നേക്കും ജീവിക്കാൻ ആഗ്രഹിക്കുന്ന ഒരു ഭക്തന് ശരിയായ മാർഗം എന്തായിരിക്കും?

[എപ്പോഴും അങ്ങയുടെ ദിവ്യമായ താമര പാദങ്ങളിൽ, ഛന്ദ]

സ്വാമി മറുപടി പറഞ്ഞു:- ഭക്തനെ എന്നേക്കും ഭക്തിമാർഗ്ഗത്തിൽ നിലനിർത്തുന്നതിനുള്ള ദൈവത്തിന്റെ ദിവ്യ വ്യക്തിത്വത്തെക്കുറിച്ചുള്ള പൂർണ്ണവും ശരിയായതുമായ ജ്ഞാനമാണ് മാർഗ്ഗം.

2. ഗീതാ പ്രബോധനത്തിനിടയിൽ സമയം ശരിക്കും നിലച്ചിരുന്നോ?

[മാസ്റ്റർ സമദ്രിതോയും ശ്രീമതി ഛന്ദയും ചോദിച്ചു: പാദനമസ്കാരം സ്വാമി, ഇത് എന്റെ മകൻ സമദ്രിതോയിൽ നിന്നുള്ള ഒരു സംശയമാണ്. ഗീതാ പ്രബോധനത്തിനിടയിൽ സമയം ശരിക്കും നിലച്ചുപോയോ എന്ന് അവൻ അങ്ങിൽ നിന്ന് അറിയാൻ ആഗ്രഹിക്കുന്നു? അങ്ങനെയാണെങ്കിൽ കുരുക്ഷേത്രയിൽ നടക്കുന്ന മുഴുവൻ കഥയും സഞ്ജയ്‌ക്കു എങ്ങനെ ധൃതരാഷ്ട്രരോട് പറയാൻ കഴിയും? അങ്ങയുടെ ദിവ്യ താമരയിൽ സമദ്രിതോയും, ഛന്ദയും.]

സ്വാമി മറുപടി പറഞ്ഞു:- ദൈവത്തിന് മുഴുവൻ സൃഷ്ടിയെയും  നിയന്ത്രിക്കാൻ കഴിയും. സമയം എന്നത് ത്രിമാന സ്പേസിന്റെ  നാലാമത്തെ കോർഡിനേറ്റായ സൃഷ്ടിയുടെ ഒരു ഇനം മാത്രമാണ്, അതിനാൽ സമയം ദൈവം തടഞ്ഞതിൽ അതിശയിക്കാനില്ല.

3. a) നമ്മുടെ ബോധത്തിന് ഈഗോയുടെയും അസൂയയുടെയും ഉദയം തിരിച്ചറിയാൻ കഴിയില്ല. ഈ പ്രശ്നം ഒരിക്കലും ഉന്മൂലനം ചെയ്യാൻ കഴിയില്ല എന്നാണോ ഇതിനർത്ഥം?

[ശ്രീമതി ഛന്ദ ചോദിച്ചു: സ്വാമി ഇന്നലത്തേയും ഇന്നത്തെയും സത്‌സംഗം ഭക്തരായ ഞങ്ങൾക്ക് നേരെയുള്ള ശക്തമായ സന്ദേശമായിരുന്നു. അതേ കാര്യത്തിൽ എനിക്ക് ചില സംശയങ്ങൾ കൂടിയുണ്ട്. ദയവായി അവ വ്യക്തമാക്കൂ. അവ താഴെ പറയുന്നവയാണ്: a) അങ്ങ് പറഞ്ഞതുപോലെ, മനസ്സിൽ അഹങ്കാരവും അസൂയയും ഉയരുമ്പോൾ, നമ്മുടെ ബോധത്തിന് അതിന്റെ ജനനം തിരിച്ചറിയാൻ കഴിയില്ല. അപ്പോൾ ഈ പ്രശ്നം ഒരിക്കലും ഉന്മൂലനം ചെയ്യാൻ കഴിയില്ല എന്നാണോ?]

സ്വാമി മറുപടി പറഞ്ഞു:- മുകളിൽ സൂചിപ്പിച്ച ചോദ്യം-1a-ൽ ഇതിനുള്ള പരിഹാരം ഞാൻ നേരത്തെ നൽകിയിട്ടുണ്ട്. തീർച്ചയായും, ആരും ദൈവത്തോട് അസൂയപ്പെടുന്നില്ലെന്നും അസൂയ മറ്റ് പൊതു മാധ്യമങ്ങളോട് മാത്രമേ പ്രത്യക്ഷപ്പെടുകയുള്ളൂവെന്നും ഞാൻ അനുമാനിച്ചു.

b) ചില ഭക്തർ അതിനെ റൂട്ട് തലത്തിൽ തന്നെ, ഉപബോധതലത്തിൽ പോലും ഇല്ലാതാക്കാൻ ആഗ്രഹിക്കുന്നുവെങ്കിൽ, എന്താണ് ചെയ്യേണ്ടത്?

സ്വാമി മറുപടി പറഞ്ഞു:- തുടർച്ചയായ പരിശീലനത്തിലൂടെയും നിരന്തരമായ വിശകലനത്തിലൂടെയും ഇത് നേടാനാകും.

c) ഒരു ഭക്തൻ മറ്റൊരു ഭക്തനെ സ്തുതിക്കാൻ ആഗ്രഹിക്കുന്നുവെന്ന് കരുതുക, നമുക്ക് അത് ചെയ്യാൻ കഴിയില്ലേ? അപ്പോൾ സ്തുതിക്കാനുള്ള ശരിയായ മാർഗം എന്താണ്?

സ്വാമി മറുപടി പറഞ്ഞു:- ഒരു ഭക്തന് മറ്റൊരു ഭക്തനെ സ്തുതിക്കാം, എന്നാൽ, മറ്റേ ഭക്തന്റെ ക്ഷേമം മനസ്സിൽ സൂക്ഷിച്ചുകൊണ്ട്, മറ്റേ ഭക്തൻ അഹംഭാവത്താൽ നശിപ്പിക്കപ്പെടുന്നില്ലെന്ന് കാണണം.

d) അങ്ങനെയെങ്കിൽ, സ്തുതിക്കപ്പെടുന്ന ഭക്തന്, അവനെ/അവളെ നല്ല വാക്കുകളാൽ വിഷം കൊടുക്കുന്നതിനെക്കുറിച്ച് ഒരു ആശയം ലഭിച്ചേക്കാം. അത് മറ്റൊരു പ്രശ്നം ഉണ്ടാക്കില്ലേ?

സ്വാമി മറുപടി പറഞ്ഞു:- സ്തുതിക്കുന്നതിനോ ശകാരിക്കുന്നതിനോ മുമ്പ്, മറ്റേ ഭക്തന്റെ മനഃശാസ്ത്രത്തിന്റെ ശരിയായ ചിത്രം നിങ്ങൾക്ക് ഉണ്ടായിരിക്കണം.

e) ഒരു ഭക്തനെ ഊതിപ്പെരുപ്പിക്കാതെ അഭിനന്ദിക്കാനുള്ള ഏറ്റവും നല്ല മാർഗം ഏതാണ്?

സ്വാമി മറുപടി പറഞ്ഞു:- നിങ്ങൾ സത്യത്തിൽ ഉറച്ചുനിന്നാൽ ഊതിപ്പെരുപ്പിക്കലിന്റെ പ്രശ്നം വരില്ല. നിങ്ങൾ ദൈവത്തെ ഒരു പരിധിയിലധികം സ്തുതിച്ചാലും, അത്തരം പ്രശ്നം വരില്ല, കാരണം എത്രത്തോളം സ്തുതിച്ചാലും അത് സത്യമാണ്, ദൈവത്തിന്റെ കാര്യത്തിൽ ഒരു നുണയല്ല ഇത് (യഥാർത്ഥ വ്യാഹൃതിഃ സ ഹി, ന സ്തുതിഃ പരമേഷ്ഠിനഃ, Yathārtha vyāhṛtiḥ sā hi, na stutiḥ parameṣṭhinaḥ).

f) ഒരു ഭക്തൻ എല്ലാം അങ്ങേയ്ക്കു (ദൈവം) സമർപ്പിക്കാൻ ശ്രമിക്കുന്നു എന്ന് കരുതുക, അത് ശരിക്കും യഥാർത്ഥമാണെന്ന് എങ്ങനെ ഉറപ്പാക്കാം, അല്ലാതെ വെറുതെ പറയുകയല്ല എന്ന്?

സ്വാമി മറുപടി പറഞ്ഞു:- എല്ലാം കഴിഞ്ഞ കുറേ ജന്മങ്ങളായി അബോധത്തിൽ അടിഞ്ഞുകൂടിയ സംസ്‌കാരങ്ങളെ (ശക്തമായ ആശയങ്ങളെ) ആശ്രയിച്ചിരിക്കുന്നു.

g) ഈ ചിന്തകളെല്ലാം മനസ്സിലുണ്ടെങ്കിൽ, കൂടുതൽ ബുദ്ധിമുട്ടുള്ളതായി തോന്നുന്നതിനാൽ ഒരു ഭക്തന് സ്വതന്ത്രമായി ദൈവത്തിൽ ശ്രദ്ധ കേന്ദ്രീകരിക്കാൻ കഴിയുമോ?

സ്വാമി മറുപടി പറഞ്ഞു:- മേൽപ്പറഞ്ഞ ഉത്തരം ഇവിടെയും ഉത്തരമാണ്.

4. യോഗഭ്രഷ്ടനെ യഥാർത്ഥ ഭക്തൻ എന്ന് വിളിക്കാമോ?

[സ്വാമി, യോഗഭ്രഷ്ടനെ തിരിച്ചറിയുന്നതിൽ എന്തെങ്കിലും പ്രാധാന്യമുണ്ടോ? ദൈവത്തിന്റെ അനന്തമായ ദയയാൽ, സ്വയം തിരുത്താൻ യോഗഭ്രഷ്ടന് മറ്റൊരു അവസരം ലഭിച്ചു. എന്നാൽ അഹങ്കാരവും അസൂയയും എന്ന മുൻ പാപം കാരണം, നമുക്ക് അവനെ / അവളെ യഥാർത്ഥ ഭക്തൻ എന്ന് വിളിക്കാമോ? അങ്ങയുടെ ദിവ്യമായ താമര പാദങ്ങളിൽ എപ്പോഴും, ഛന്ദ.]

സ്വാമി മറുപടി പറഞ്ഞു:- യോഗഭ്രഷ്ടൻ വീണത് ഒരു വഴുതൽ കൊണ്ടാണ്, ആത്മാവിന്റെ സഹജമായ സ്വഭാവം കൊണ്ടല്ല. അതിനാൽ, യോഗഭ്രഷ്ടൻ ദൈവകൃപയാൽ ഉടൻ തന്നെ സ്വയം തിരുത്തും.

5. എന്റെ സ്വാമി എന്റെ കൂടെയുള്ളതിനാൽ എന്ത് സംഭവിച്ചാലും അത് മികച്ചതാണെന്ന് എനിക്ക് പറയാമോ? അങ്ങിൽ നിന്ന് എന്തെങ്കിലും ആഗ്രഹം  ഉണ്ടെന്നു ഇത് തെളിയിക്കുന്നുവോ?

[ശ്രീമതി. ഛന്ദ ചോദിച്ചു: പാദനമസ്കാരം സ്വാമി, ദയവായി എന്റെ ഇനിപ്പറയുന്ന സംശയങ്ങൾ വ്യക്തമാക്കുക: ഒരു ആത്മീയ അഭിലാഷിക്ക് ഇനിപ്പറയുന്ന ചിന്ത ശരിയാണോ? സംഭവിച്ചത്/സംഭവിക്കുന്നത്/സംഭവിക്കാൻ പോകുന്നത് എന്തായാലും, എന്റെ സ്വാമി എന്റെ കൂടെയുള്ളതിനാൽ അത് ഏറ്റവും നല്ലതിന് വേണ്ടിയുള്ളതാണ്. ഇത് അങ്ങിൽ നിന്നുള്ള എന്തെങ്കിലും അഭിലാഷത്തെ സൂചിപ്പിക്കുന്നുണ്ടോ? ദയവായി വിശദീകരിക്കുക.]

സ്വാമി മറുപടി പറഞ്ഞു:- ഇതാണ് ഒരു ക്ലൈമാക്‌സ് ഭക്തന്റെ മനോഭാവം, അത്തരമൊരു അവസ്ഥയിൽ, 'ആഗ്രഹം' എന്ന വാക്ക് ആർക്കും എങ്ങനെ എടുക്കാനാകും?

6. പ്രവൃത്തിയിലെ ആത്മവിശ്വാസം നിവൃത്തിയിൽ ദൈവത്തിന് സമർപ്പിക്കാൻ സഹായിക്കുമോ?

[സ്വാമി, നിവൃത്തിയിൽ നമ്മുടെ ആത്മവിശ്വാസത്തിൽ ശ്രദ്ധ കേന്ദ്രീകരിക്കാതിരിക്കുന്നതാണ് നല്ലത്, എന്നാൽ പ്രവൃത്തിയിൽ അത് ആവശ്യമാണെന്ന് അങ്ങ് പറഞ്ഞു. എന്നാൽ സ്വാമി പ്രവൃത്തിയിലുള്ള ആത്മവിശ്വാസം ദൈവത്തിന് കീഴടങ്ങാൻ തീർച്ചയായും സഹായിക്കും. ഞാൻ ശരിയല്ലേ? ഇല്ലെങ്കിൽ, നിവൃത്തിയിൽ ഈ ആത്മവിശ്വാസം എങ്ങനെ വേറിട്ട് നിലനിറുത്താം?]

സ്വാമി മറുപടി പറഞ്ഞു:- പ്രവൃത്തിയിൽ നിങ്ങൾ സഹമനുഷ്യരുമായി ഇടപെടുമ്പോൾ നിവൃത്തിയിൽ നിങ്ങൾ ദൈവവുമായാണ് ഇടപെടുന്നത്. ഈ രണ്ട് അവസ്ഥകൾക്കും വ്യത്യാസവും സമാനതയും ഉണ്ട്. മനുഷ്യരിൽ (മനുഷ്യാവതാരം ഒഴികെ) നിങ്ങൾക്ക് ദൈവത്തെ കണ്ടെത്താൻ കഴിയില്ല, ദൈവത്തിൽ (മനുഷ്യാവതാരം ഒഴികെ) മനുഷ്യനെ കണ്ടെത്താൻ കഴിയില്ല എന്നതാണ് വ്യത്യാസം. പ്രവൃത്തിയിലും നിവൃത്തിയിലും മനുഷ്യാവതാരം പൊതുവാണ്‌ എന്നതാണ് സാമ്യം. പ്രവൃത്തിയിൽ, നീതിയും അനീതിയുമാണ് പ്രധാന വിഷയങ്ങൾ, ദൈവം എപ്പോഴും നീതിയെ ഇഷ്ടപ്പെടുന്നു. നിവൃത്തിയിൽ, ദൈവത്തോടുള്ള യഥാർത്ഥ ഭക്തിയാണ് പ്രധാന വിഷയം, ദൈവത്തോടുള്ള നിങ്ങളുടെ ഭക്തിയെക്കുറിച്ച് നിങ്ങളെ പരീക്ഷിക്കുന്നതിനായി നീതി അനീതി പോലെ ചിത്രത്തിൽ പ്രത്യക്ഷപ്പെടുന്നു. പ്രവൃത്തിയിലും നിവൃത്തിയിലും സാധാരണ പരിധിക്കുള്ളിൽ ആത്മവിശ്വാസം ആവശ്യമാണ്. ഏറ്റവും  കുറഞ്ഞ ആത്മവിശ്വാസം കൂടാതെ, നിങ്ങൾക്ക് ദൈവത്തെ ഫലപ്രദമായി സേവിക്കാൻ കഴിയില്ല.

7. സ്വാർത്ഥത ഇല്ലാതായാൽ സദ്ഗുരുവിനോടുള്ള അഹങ്കാരവും അസൂയയും ഇല്ലാതാകുമെന്ന് പറയാമോ?

സ്വാമി മറുപടി പറഞ്ഞു:- തീർച്ചയായും സ്വാർത്ഥതയാണ് ഈഗോയ്ക്കും അസൂയയ്ക്കും അടിസ്ഥാനം.

8. അഹങ്കാരവും അസൂയയും അകറ്റാൻ, ആദ്യം ലൗകിക ജീവിതത്തിലും പിന്നീട് ആത്മീയ ജീവിതത്തിലും അവ നീക്കം ചെയ്യേണ്ടതല്ലേ? ദയവായി വിശദീകരിക്കുക.

സ്വാമി മറുപടി പറഞ്ഞു:- ഈഗോയ്ക്കും അസൂയയ്ക്കും നല്ല മുഖങ്ങളുണ്ടെന്ന് മറക്കരുത്. ദുഷിച്ച മുഖമുള്ള അഹങ്കാരവും അസൂയയും മാത്രം പ്രവൃത്തിയിലോ നിവൃത്തിയിലോ ഇല്ലാതാക്കിയാൽ മതി.

9. യോഗഭ്രഷ്ട വളരെ ഉയർന്ന തലത്തിലുള്ള ഭക്തരുടെ കാര്യത്തിൽ മാത്രമാണ് സംഭവിക്കുന്നത്. അതു ശരിയാണോ?

[യോഗഭ്രഷ്ട വളരെ ഉയർന്ന ഭക്തരുടെ കാര്യത്തിൽ മാത്രമേ സംഭവിക്കൂ. അതു ശരിയാണോ? എന്നെപ്പോലുള്ള വളരെ സാധാരണമായ ഒരു ആത്മാവിന്, ഈ പദത്തിന് സാധുതയുണ്ടോ? അങ്ങയുടെ ദിവ്യമായ താമര പാദങ്ങളിൽ എപ്പോഴും, ഛന്ദ]

സ്വാമി മറുപടി പറഞ്ഞു:- നിങ്ങൾ ഒരു സാധാരണ ആത്മാവല്ല. തീർച്ചയായും, യോഗഭ്രഷ്ട എന്നത് വളരെ ഉയർന്ന തലത്തെ മാത്രമാണ് സൂചിപ്പിക്കുന്നത്.

10. ദുരിതത്തിൽ നിന്ന് ഉയർന്ന് വരുന്നതും ദുരിതവുമായി ബന്ധപ്പെട്ടതുമായ ആനന്ദത്തെ ഒരിക്കലും ദുരിതം ബാധിക്കുകയില്ല. എങ്ങനെ?

[പാദനമസ്‌കാരം സ്വാമി, ദയവായി ഇനിപ്പറയുന്നത് വിശദീകരിക്കുക, "ദുരിതത്തിൽ നിന്ന് ഉയരുന്നതും ദുരിതവുമായി ബന്ധപ്പെട്ടതുമായ ആനന്ദത്തെ ഒരിക്കലും ദുരിതം ബാധിക്കില്ല, അതിനാൽ അത് ശാശ്വതമായി തുടരുന്നു." ഛന്ദ ചന്ദ്ര എഴുതിയത്]

സ്വാമി മറുപടി പറഞ്ഞു:- താങ്കൾ പറഞ്ഞത് ശരിയാണ്. ഇത് യോഗയുടെ പാതയ്ക്ക് മാത്രം ബാധകമാണ്.